Katalog CD/ Catalogue CD / Каталог ЦД

Poniżej przedstawiam Państwu rozszerzone informacje dotyczące wydanego na CD katalogu zatytułowanego „Wieś i rolnictwo w sztuce medalierskiej”. Płyta składa się z 2 części z których I część zawiera ponad 400 medali a II 200 medali i jest obecnie w sprzedaży. Zainteresowanych wsią i rolnictwem widzianym okiem artystów medalierów zachęcam do zapoznania się z nim. Sposób nabycia przedstawiony został w zakładce „Chcę kupić katalog”. Życzę Państwu miłej podróży przez Polską wieś z katalogiem w ręku.

Autor

Я ниже представляю вам расширенные информации касающиеся выданного 2013 года на ЦД озаглавленного каталога "Деревня и сельское хозяйство в медальерном искусстве". Плита завязывает над 400 медалей и имеется в продаже теперь. Заинтересованных в деревне и сельском хозяйстве виденном глазами артистов медальеров я поощряю познакомиться с ним. Способ как приобрести вы можете найти в закладке "я хочу купить каталог". Я желаю вам милого путешествия через польскую деревню с каталогом в руке.


Hereby I present on below expanded information relating to the catalogue issued on CD entitled „ Village and agriculture in medaliers art ”. Disc includes over 400 medals  and is in sale already. Interested in village and agriculture seen of eye artist medaliers,  I encourage to familiarization with catalog. The way of purchase of the catalogue has been presented on this www page in part „ How to buy the cataloque ”. I wish You a nice journey by polish village with catalog in your hand.

Author


Wieś i rolnictwo od wieków było przedmiotem różnych form działalności artystycznej. Związek z przyrodą i piękno natury zawsze były natchnieniem poetów, malarzy, pisarzy, rzeźbiarzy, którzy ukazując wszystkie barwy natury nie zapominali też o ludziach pracujących na roli. Obrazy  te były często zbyt kolorowe i sielankowe, podczas gdy na przestrzeni lat dola najbardziej licznej warstwy społecznej, chłopstwa, była daleka od sielanki.
Wśród wszystkich form artystycznych, jakie wymieniliśmy stosunkowo mało wiemy
 o szczególnym rodzaju sztuki, jakim jest medalierstwo, które łączy dzieło artystyczne
z rzemieślniczym. Wytworem tej dziedziny sztuki są małe formy artystyczne takie jak: medale, plakiety czy medaliony. Wykonywane głównie z metali i ich stopów, ale również z kamienia, stiuku, materiałów ceramicznych, minerałów i innych materiałów. Przyczyną tego jest fakt, że początkowo była to sztuka elitarna i chociaż jej powstanie sięga czasów starożytnej Grecji i Rzymu, to rozwój jej rozpoczyna się wraz z odrodzeniem we Włoszech w XV w. W Polsce zaczęła się rozwijać
 z początkiem XVI w. Z uwagi na fakt, że uprawiana była głównie na dworach, tematem jej były postacie królów, książąt, sławnych wodzów i ludzi możnych. Przedstawiały ich sylwetki, gloryfikowały rody, czyny, zwycięstwa. Ta elitarna sztuka była po za zasięgiem zainteresowania
i możliwości drobnej szlachty a tym bardziej warstwy włościan, trudzących się pracą na roli. Pomimo to tematyka wiejska zaczęła występować w obiektach medalierskich jakby mimochodem przy innej okazji. Praca na roli zawsze kojarzyła się ludziom ze spokojnym pokojowym życiem, stąd z różnych okazji chcąc pokazać zasobność kraju lub zakończenie wojny umożliwiające powrót do tego spokojnego życia, pokazywano na medalach obrazy z życia wiejskiego.
Najpowszechniej wykorzystano sztukę medalierską, jako nagrodę na różnego rodzaju wystawach. Pierwsze wystawy odbywały się pod patronatem monarchów i rządów, co dodawało wystawiającym dodatkowego splendoru.
Początki wystaw sięgają połowy XVIII w. i miały miejsce w Anglii, ówczesnym imperium o wysoko rozwiniętym przemyśle i rolnictwie. Miały na ogół charakter powszechny tj. prezentujący całkowity dorobek gospodarczy kraju. Jedną z pierwszych była wystawa w Londynie w 1756 r.
W Polsce nękanej zaborami, wojnami i powstaniami nie było atmosfery ani warunków do ich organizowania. Jedną z najwcześniejszych była „Wystawa przemysłu krajowego” w Warszawie
w 1819 r.
W ślad za medalami nagrodowymi dotyczącymi wystaw pojawiły się medale upamiętniające udział chłopów w walkach w obronie swojej zagrody, wsi i kraju, medale upamiętniające działalność wybitnych osobistości zasłużonych dla społeczności wiejskiej ( pisarzy, malarzy, polityków, poetów, działaczy społecznych). Powstała cała gama medali poświęconych organizacjom rolniczym, partiom politycznym a także gałęziom przemysłu i usług pracujących na rzecz rolnictwa. W sztuce tej nie pominięto edukacji rolniczej, spółdzielczości, działalności kulturalnej i sportowej.
Niestety ten rodzaj sztuki z uwagi na jej zminiaturyzowaną (można powiedzieć „szufladową”) formę, nie jest powszechnie znany i w zasadzie dostępny tylko w kilku muzeach w Polsce.
Chcąc przypomnieć o istnieniu takiej formy i jej znaczenia, jako części naszego dziedzictwa kulturowego staramy się tę formę prezentować przy różnych okazjach. Być może z taką prezentacją niektórzy rolnicy zetknęli się na Krajowych dożynkach w Częstochowie w 2012 r. Mamy nadzieję, że prezentowany właśnie katalog zawierający ponad 400 medali w tym wyrobów najwybitniejszych medalierów IX-XXI w. przynajmniej w części zadowoli zainteresowanych zarówno medalierstwem jak i rolnictwem.
Okładka katalogu

1. Żywią i bronią
Udział chłopów w obronie Ojczyzny stanowi chlubną kartę w historii walk niepodległościowych. Był jednak niedostrzegany i niedoceniany. Do formacji chłopskich można zaliczyć formowaną w dobrach królewskich przez króla Stefana Batorego piechotę wybraniecką.
Szczególną rolę w obronie ojczyzny odegrali chłopi w czasie potopu szwedzkiego. Na Podkarpaciu działały kilkutysięczne oddziały chłopskie. Zdobyły one w 1655 r. zajęty przez Szwedów Nowy Sącz. Oddziały górali prowadzone przez księdza Kaszkowica zmusiły Szwedów do odstąpienia od oblężenia Jasnej Góry..
Wzrost udziału chłopów w wojskowych formacjach nastąpił za rządów króla Jana Sobieskiego, który więcej uwagi poświęcał rozwojowi artylerii i piechocie opartej na ludności wiejskiej. Dopiero udział kosynierów w bitwie pod Racławicami, jako jednolitej jednostki chłopskiej pod sztandarem z napisem; „Żywią i bronią” doceniony przez Tadeusza Kościuszkę i uhonorowanie chłopa Bartosza Głowackiego unaocznił rolę i znaczenie i rolę chłopów w walce o niepodległość. 
W dalszych dziejach Polski chłopi również nie szczędzili swej krwi. W powstaniu listopadowym znaczna część wojsk rekrutowała się z warstwy chłopskiej. Również w powstaniu styczniowym nieraz ocenianym, jako „szlacheckie” w walczących oddziałach partyzanckich brało udział 43 % chłopów.
Kolejną organizacją wojskową już w XX wieku była Polska Organizacja Wojskowa utworzona przy udziale Józefa Piłsudskiego, w której 50% stanowili chłopi.
O potencjale obronnym ludności wiejskiej w wyzwolonej Polsce wskazują dane z wystawy PWK w Poznaniu w 1929 r. według. których kontyngent rekrutów pochodzenia wiejskiego stanowił 75 %. 
W kampanii wrześniowej 1939 r. około 70% żołnierzy i podchorążych miało chłopskie pochodzenie. W latach okupacji chłopi stanowili około 60% żołnierzy ruchu oporu. W 1940 roku powstała chłopska armia o nazwie „ Bataliony Chłopskie”. W strukturach zbrojnych ruchu ludowego brało udział ponad 165 tysięcy chłopów. Bataliony Chłopskie odegrały szczególną rolę w obronie Zamojszczyzny uniemożliwiając okupantowi kolonizację wschodnich ziem Kraju.
Obok heroicznych przykładów walki ludności wiejskiej z wrogami zewnętrznymi nie można pominąć ich udziału w walce z żywiołami w szczególności z pożarami trawiącymi niejednokrotnie dorobek całych wsi. Już od 60 lat XIX w powstają stowarzyszenia strażackie mające na celu chronić dobytek ludności wiejskiej.
Medale prezentowane w tym rozdziale upamiętniają niektóre ważniejsze wydarzenia związane z udziałem ludności wiejskiej. Prowadzą nas od powstania kościuszkowskiego, przez powstanie styczniowe, walki partyzanckie Batalionów Chłopskich do zmagań z żywiołami ochotniczych straży pożarnych w czasach pokojowych.
Rozdział zawiera 14 ilustracji opisanych medali.

2. Wystawy
Medale ilustrujące wystawy stanowią największy zbiór znajdujący się w obiegu, jest też odpowiednio bogaty w oferowanym katalogu.
Ich początki sięgają połowy  XVIII w. i miały miejsce w Anglii, ówczesnym imperium
o wysoko rozwiniętym przemyśle i rolnictwie. Miały na ogół charakter powszechny tj. prezentujący całkowity dorobek gospodarczy kraju. Jedną z pierwszych była wystawa przemysłowa w Londynie w 1756 r. zorganizowana przez „Society for Aprobation of Arts, Manufactures and Commerce”. Kolejne wystawy organizowano w innych europejskich krajach lokalny co najwyżej krajowy.
W Polsce nękanej zaborami, wojnami i powstaniami nie było atmosfery ani warunków do ich organizowania. Jedną z najwcześniejszych była „Wystawa przemysłu krajowego” w Warszawie w 1819 r. Kolejna znana wystawa zorganizowana była w 1841 r. Po zakończeniu targu na wełnę przeprowadzono wyścigi i wystawę zwierząt gospodarskich. Wystawy warszawskie , które w XIX odbyły się w latach 1819-1887, miały na ogół charakter powszechnych i były najbardziej prestiżowe. Niewiele ustępowały jej wystawy organizowane we Lwowie w 1877, 1894 r. Powszechny charakter miały też wystawy w Łowiczu (1860), Krakowie (1887, 1897),w Kielcach (1898). Bardziej lokalny charakter miały wystawy w Lublinie (1859), Gostyniu (1862), Horodence (1869), Szamotułach (1868), Toruniu(1874), Stanisławowie (1875). Królikowie (1878), Szawłach (1881), Przemyślu (1882), Cieszynie (1893), Radomiu ( 1899). Od początku XX w do 1914 r. organizowano wystawy w Lublinie, Warszawie, Wilnie, Samborze, Lwowie, Buczaczu, Jarosławiu, Nowym Sączu, Wadowicach, Jaworowie, Ciechanowie, Lipnie, Częstochowie, Żółkwi, Poznaniu.
Po odzyskaniu niepodległości jedną z pierwszych wystaw była „Wystawa Rolniczo-Przemysłowa w Poznaniu”  w 1923 r. Następne wystawy organizowano w Gnieźnie (1925), Poznaniu (1926), Sanoku (1927), Brzeżanach ( 1928), Łodzi ( 1929), Poznaniu (1929), Warszawie (1929), Lwowie (1934), Krakowie (1936), Kościanie (1936). Brak informacji o wystawach organizowanych w czasie okupacji niemieckiej. Prawdopodobnie odbyły się przynajmniej dwie wystawy rolnicze;
w Opatowie 14/15.IX 1940 i Lublinie w 1941 r.
Po wojnie pierwsze wystawy odbyły się na początku lat 50-tych. Jedną z pierwszych jeśli nie pierwszą była wszechpolska wystawa drobnego inwentarza w Poznaniu tuż po jego wyzwoleniu
w 1945 r. a następnie  ogólnopolska wystawa w Lublinie w 1954 r. W dalszych latach częstotliwość wystaw narastała. Organizowano wystawy zwierząt hodowlanych o charakterze centralnym - głównie w Warszawie na terenie Wyścigów Konnych i Targów Poznańskich, a także wystawy
o charakterze lokalnym (rejonowe, wojewódzkie, powiatowe).
Przedmiotem katalogu są medale przyznawane rolnikom nagradzanym na wystawach za najlepsze okazy zwierząt, roślin a także medale okolicznościowe emitowane w celu upamiętnienia samej wystawy. Z pośród wystawianych medali pod względem artystycznym wyróżniają się zwłaszcza medale XIX-wieczne autorstwa wybitnych medalierów: Carla Radnitzkiego, Antoniego Popiela, Kazimierza Lipczyńskiego. Bardziej znani twórcy XX -wieczni prezentowanych medali to: Wasilewski Józef, Stefan Rufin Koźbielewski, Józef Stasiński, Stanisława Wątróbska, Zofia Kann-Pociłowska, Barbara Lis-Romańczuk, Marian Konieczny, Bohdan Chmielewski.

Oprócz medali zaadresowanych do określonych wystaw dołączono również medale nagrodowe zwykle wręczane na wystawach, konkursach lub konferencjach jako dowód uznania za osiągnięte miejsca lub za zasługi na określonym polu działalności. 
Rozdział zawiera 68 ilustracji opisanych medali.

3. Dożynki
Tradycja świętowania zakończenia zbioru plonów istnieje od wielu tysiącleci. Pisemnym tego dowodem jest chociażby cytat z Biblii, który wręcz nakazuje świętowanie zbiorów: „Będziesz obchodził Święto Tygodni, pierwocin, żniwa pszenicy i Święto Zbiorów przy końcu roku” (Księga wyjścia –Biblia tysiąclecia). Księga wyjścia dotyczy wydarzeń z XIII w. przed Chrystusem. Cytat ten wskazuje jak daleko sięga tradycja obchodów święta zbiorów i radości rolników, że całoroczny ich trud nie poszedł na marne a obfite zbiory zapewniają dostatek pożywienia do następnych zbiorów.
W naszej kulturze utarło się obchodzić uroczyście okres zakończenia zbioru zbóż stanowiących podstawę wyżywienia ludzi i zwierząt i które kojarzono z tak pożądanym chlebem powszednim.
W starożytnej Grecji świętowano okres winobrania, który w wielu krajach o zakorzenionych tradycjach w uprawie winorośli i produkcji wina jest kultywowany i obecnie.
W miarę specjalizowania się producentów rolnych produkcja zbóż przestały być głównym zajęciem rolników. Ujawniały się nowe kierunki produkcji i źródła utrzymania takie chociażby jak sadownictwo, chmielarstwo, produkcja przemysłowa ziemniaków. Tacy producenci, nie chcieli pozostać w tyle w podkreśleniu swojego całorocznego dorobku. Organizowali uroczyste obchody po dokonanych zbiorach. Dużą rolę w organizowaniu takich obchodów i powstawaniu ich tradycji pełnią obecnie ośrodki doradztwa rolniczego. Do corocznych zwyczajów weszły już „ Krajowe dni ziemniaka”, „Dni kukurydzy” czy też „Krasnostawskie chmielaki”.

W katalogu pokazano medale z centralnych dożynek w Poznaniu (1974), Koszalinie (1975), Lesznie (1977), Olsztynie (1978), Piotrkowie Trybunalskim ( 1979), Zamościu (1980), Krasnostawskich chmielaków (1980) i inne. Na uwagę zasługują piękne medale; z dożynek w Poznaniu autorstwa Józefa Stasińskiego, z chmielaków krasnostawskich - Edwarda.Gorola i z jarmarku chmielo – wikliniarskiego nieznanego autora. 
Rozdział  zawiera 13 ilustracji  opisanych medali.

4. Szkoły, instytuty i rolnicze placówki wdrożeniowe
Prezentowane W Katalogu medale dotyczą wszystkich poziomów kształcenia dzieci
 i młodzieży wiejskiej, poczynając od szkoły podstawowej w Mokrzeszu (medal z okazji obchodów 140 lecia założenia w 1864 r), przez liczne szkoły rolnicze średnie aż do wyższych uczelni rolniczych. Wśród średnich szkół na szczególną uwagę zasługuje Szkoła Rolnicza w Czernichowie, założona w 1860 r., która przez wiele dziesięcioleci była wiodącym ośrodkiem wiedzy rolniczej. Z tą szkołą związani byli wybitni działacze i naukowcy. Franciszek Stefczyk – założyciel banków spółdzielczych, Adam Prażmowski- mikrobiolog, Zygmunt Moczarski - biolog, lekarz i zootechnik, Franciszek Schramm – ekonomista.   Uwagę zwracają również medale szkół o wieloletnich tradycjach: Szkoły Dla Dziewcząt w Krasieninie założonej w 1913 r.i Szkoły Spółdzielczości Rolniczej w Nałęczowie, założonej w 1930 r.
Wśród medali wyższych uczelni rolniczych wyróżniają się medale najstarszej uczelni – Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, której początki sięgają 1816 r. i przez lata do dnia dzisiejszego i która grupowała wybitnych przedstawicieli nauk rolniczych. Medale tej uczelni prezentują ponadto wysoki poziom artystyczny za sprawą ich autorów – wybitnych medalierów; Edwarda Gorola i Józefa Stasińskiego. Podobnymi walorami cechują się medale także cieszącej się wieloletnią tradycją Akademii Rolniczej w Poznaniu założonej w 1919 r. Wyróżnia się zwłaszcza medal wydany na 60-lecie uczelni autorstwa Józefa Stasińskiego, przedstawiający symboliczny już na medalach motyw strudzonego rolnika siejącego zboże z płachty.
Kilka medali instytutów, ośrodków badawczych i wdrożeniowych stanowią tylko cząstkę rzeczywiście funkcjonujących w Polsce placówek.  Warto zwrócić uwagę na medale pokazujące wiodącą dzisiaj grupę placówek wdrożeniowych, jakimi są Wojewódzkie Ośrodki Doradztwa Rolniczego.
Rozdział zawiera 32 ilustrowane i opisane medale.

5. Kultura i sztuka
Rozdział ten obejmuje medale poświęcone szeroko rozumianej kulturze ludowej. Medale w nim zawarte ilustrują  działalność zespołów artystycznych propagujących  taniec, śpiew i obyczaj ludowy. Znajdują się w śród nich zarówno zespoły o najwyższej renomie i wielkim dorobku jak „Mazowsze”,  „Śląsk” ale również zespoły mniej znane, jak chociażby „ Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Lubelskiej” lub powstały w 1953 r. „ Zespół Tańca Ludowego UMCS w Lublinie”. Medale te prezentują często wysoki poziom artystyczny. Medal „Mazowsza” jest autorstwa artysty Mennicy Państwowej Krystyna  Jarnuszkiewicza a „Śląska „ – zasłużonego dla medalierstwa artysty Edwarda Gorola.
Nie można też pominąć pięknego medalu autorstwa R. Gruszczyńskiego, poświęconego starej, zasłużonej dla kultury orkiestrze Karola Namysłowskiego, której działalność trwa już 130 lat.
Cała grupa medali ilustruje działalność folklorystyczną różnych środowisk przejawiającą się w organizowanych festiwalach takich jak „ Międzynarodowy Studencki Festiwal Folklorystyczny”, „Ogólnopolskie  przeglądy dorobku kulturalnego wsi  Gorzów – Przytoczna”, wystawy sztuki ludowej.
Na uwagę zasługują też medale poświęcone wydawnictwom zajmującym się problematyką wiejską. Do nich należą medale:  Polskie Wydawnictwo Rolnicze”, „Chłopska droga - Ministerstwo Rolnictwa 1965 -1980” , Gazeta Rolnicza.
Najliczniejszą grupę stanowią medale poświęcone muzeom, skansenom i parkom etnograficznym. Wśród nich wyróżniają się medale upamiętniające jubileusze działalności Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie. Medale te autorstwa znanych artystów: Józefa Opali, Teresy Pastuszko-Kowalskiej, Wiesława Bielaka, prezentują wysoki poziom artystyczny. Działalność swoją upamiętniło medalami również znane Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu i Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku – jeden z medali to dzieło artysty medaliera Edwarda Gorola.
Rozdział zawiera 35 ilustrowanych i opisanych medali. 

6. Partie, stowarzyszenia i inne organizacje rolnicze
Przedstawiona tutaj grupa medali jest jakby fotografią historii struktur rolniczych na ziemiach polskich. Wśród nich znajdują się również medale wydane na ziemiach objętych zaborami oraz medale zagraniczne z terenów znajdujących się obecnie w granicach Polski.  Zorganizowane struktury dotyczące rolnictwa, których dotyczą medale obejmują okres od pierwszej połowy XIX w. do chwili obecnej. Bardzo ważnym z punktu historycznego i zakresu oddziaływania na rolnictwo jest Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowski. Towarzystwo założone w 1816 r. przez Stanisława Staszica było pierwowzorem kompleksowego nowoczesnego potraktowania rolnictwa. Ocenia się, że było pierwszą w Europie dojrzałą formą spółdzielczą. Medal upamiętniający 150 lecie istnienia towarzystwa autorstwa Edwarda Gorola jest godnym otwarciem tego zbioru medali.
Pozostałe medale dotyczą organizacji, z których żadna nie prowadziła tak szerokiej działalności, lecz ograniczała się do węższej grupy zrzeszonych. Starszymi dowodami istnienia są medale odnoszące się do działalności finansowej - medalionik Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego założonego w 1825 r. oraz medal Centralnego Towarzystwo Rolniczego założonego w 1907 r. Medal wyprodukowany prawdopodobnie w zakładzie grawerskim Jana Knedlera.
Na uwagę zasługują medale wydane na ziemiach zaborów lub terenach pozyskanych po II wojnie światowej. Dotyczą one działalności izb rolniczych (poznańskiej, śląskiej, pomorskiej) a także Pomorskiego Związku Hodowców Kóz i Śląskiego Związku Hodowców Królików.
Odmienną grupę stanowią medale dotyczące ruchu ludowego (90 - lecie ruchu ludowego w Polsce, X Kongresu ZSL, 90 lat Ruchu Ludowego na Mazurach).
Dużą część zbioru stanowią medale poświęcone działalności Kółek Rolniczych. Wśród nich wyróżniają się medale autorstwa P. Gawrona do konkursu „order serca - matkom wsi”. Medal ustanowiono w 1974 r. w celu uhonorowania kobiet wyróżniających się wychowaniem swojego licznego potomstwa lub przybranych dzieci.
Inne organizacje upamiętnione medalami to:
Związek Zawodowy Pracowników Rolnych,
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Rolnictwa,
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Wodnych Melioracji,
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Spożywczego.
Z pozostałych nie można pominąć medalu poświęconego Zjednoczonemu Stronnictwu Ludowemu autorstwa Józefa Stasińskiego, oraz prostokątnych plakiet i medali poświęconych Związkowi Zawodowemu Rolnictwa „Samoobrona” i partii „Samoobrona” Rzeczpospolitej Polskiej oraz jego nieżyjącemu już przewodniczącemu Andrzejowi Lepperowi.
Rozdział zawiera 33 ilustrowane i opisane medale.

7. Działacze i twórcy
Rozdział zawiera medale poświęcone całej plejadzie wybitnych działaczy i twórców z wszystkich dziedzin służących rolnictwu i społeczności wiejskiej. Znajduje się tutaj między innymi medal poświęcony generałowi Dezyderemu Chłapowskiemu pionierowi nowoczesnego rolnictwa, autorstwa poznańskiego rzeźbiarza starszego pokolenia Mieczysława Chojnowskiego. Medal księdza Xawerego F. Malinowskiego- propagatora nowoczesnych metod hodowli zwierząt, uprawy ziemi i sadownictwa. Nie można pominąć medali poświęconych Franciszkowi Stefczykowi zasłużonemu dla bankowości spółdzielczej, Oskarowi Kolbergowi- etnografowi, Irenie Kosmowskiej - działaczce oświatowej, poetom Stanisławowi Buczyńskiemu, Jerzemu Cierniakowi, Janowi Pockowi, Adolfowi Dygaczowi, Paulinie Hołyszowej, księdzu Janowi Dzierżoniowi- zasłużonemu dla pszczelarstwa, czy Tadeuszowi Fleszyńskiemu - zasłużonemu dla chmielarstwa.
Wielce zasłużoną grupę uwiecznioną medalami stanowią wybitne postacie literatury polskiej, których twórczość przyczyniła się do przedstawienia społeczeństwu życia ludności wiejskiej i piękna przyrody. Kilka medali poświęcono znanemu na całym świecie pisarzowi, nobliście Władysławowi Reymontowi, którego powieść „Chłopi” jest niedoścignionym wzorem przedstawiającym codzienne życie na wsi. Doceniono w medalierstwie również twórczość Marii Konopnickiej.
Nie pominięto również wielkich ludzi polityki, znanych ze swojej działalności na rzecz społeczności wiejskiej: Wincentego Witosa - działacza ludowego i premiera rządu RP, Macieja Rataja - działacza ludowego, publicysty, posła na sejm, marszałka sejmu RP zamordowanego w Palmirach, Romana Malinowskiego - polityka, publicysty, naukowca, działacza Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.

Większość medali prezentuje wysoki poziom artystyczny, zawdzięczany takim artystom jak Stanisław Sikora, Edward Gorol, Józef Stasiński, Stanisława Wątróbska, Jerzy Jarnuszkiewicz, Anna Jarnuszkiewicz i innym.


8. Przedsiębiorstwa i zakłady rolne
Grupa medali wymienionych w tym rozdziale jest szczególnie ważna z uwagi, na zmiany strukturalne, w rolnictwie, których następstwem była likwidacja i prywatyzacja wielu państwowych gospodarstw rolnych. Przed zmianami, jakie zaszły państwowe gospodarstwa rolne stanowiły zróżnicowaną gamę wyspecjalizowanych przedsiębiorstw rolnych zgrupowanych w Centralnym Zarządzie Państwowych Przedsiębiorstw Gospodarstw Rolnych podległych Ministerstwu Rolnictwa. W ramach, CZPPGR funkcjonowały kombinaty PGR, i samodzielne gospodarstwa rolne, gospodarstwa rybackie oraz kombinaty ogrodnicze. Odrębne grupy to przedsiębiorstwa wyspecjalizowane w dziedzinie hodowli zwierząt oraz stacje hodowli roślin.
Medale przedsiębiorstw ogólno-produkcyjnych upamiętniają sławne kiedyś zjednoczenia i kombinaty rolne jak: Kombinat P. G.R. Manieczki, Kombinat PGR Powiśle, Kombinat PGR Wizna, PGR-y woj. koszalińskiego, PGR poznańskie. Kilkanaście istniejących kiedyś wielkich kombinatów ogrodniczych prezentują w katalogu medale kombinatów Malinowo, Mysiadło, Naramowice.
Ciekawą grupą są medale poświęcone hodowli zwierząt, dotyczą one znanych nieraz sławnych przedsiębiorstw są wśród nich:
- stadniny koni ze Stadniną koni arabskich w Janowie Podlaskim na czele,
- stada ogierów
- Państwowe Tory Wyścigów Konnych,
- ośrodki hodowli zarodowej,
- przedsiębiorstwa obrotu zwierzętami.
Drugim specjalistycznym biegunem państwowych gospodarstw rolnych są stacje hodowli roślin. Prezentowane medale dotyczą stacji hodowli roślin w Szyldaku i Lipowinie oraz Stacji Hodowli Roślin Ogrodniczych Gdańsk- Wieniec.
Medale zamieszczone w tym rozdziale prezentują bardzo róży poziom artystyczny a większość z nich nie posiada sygnatur pozwalających określić ich twórców. Prawdopodobnie pozostaną nieznani, jednak biorąc pod uwagę burzliwe przemiany, jakie nastąpiły w ostatnich latach
w rolnictwie, ich twórczość jest cennym śladem po wielu nieistniejących już przedsiębiorstwach.


9. Spółdzielczość rolnicza
Historia spółdzielczości rolniczej jest ściśle związana z burzliwymi losami kraju. Genialny projekt Stanisława Staszica zrealizowany na początku XIX w. jako „Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie” pokazał, że praktyka spółdzielczości w Polsce nie pozostawała w tyle a nawet wyprzedzała formy tworzone w innych krajach europejskich.  Niestety dalej trwająca pańszczyzna, polityka zaborców oraz powstania nie sprzyjały rozwijaniu się spółdzielczości.
Formy spółdzielcze powstałe po II światowej pomimo wysiłków działaczy nie były tym, co
w pełni odpowiadało duchowi spółdzielczości. Rolnicze spółdzielnie produkcyjne, które powstawały były z jednej strony produktem nacisków administracyjnych z drugiej znacznego ich wspomagania dotacjami państwowymi. Brak więzów wspólnotowych spowodował, że kiedy kroplówka dotacji państwowych została odłączona a zabrakło innego spoiwa wiele nawet bogatych spółdzielni upadło a przy życiu pozostały te, w których zapewniono spółdzielcom godziwe warunki życia a zaszczepiona idea spółdzielczości została akceptowana, jako własna a nie narzucona.
Medale znajdujące się w zbiorze prezentują głownie działalność w następujących grupach:
- rolniczych spółdzielni produkcyjnych,
- spółdzielni Samopomoc Chłopska,
- spółdzielni mleczarskich,
- spółdzielczości bankowej.
Jak już wspomniano wiele medali można zaliczyć do różnych rozdziałów katalogu, tak, więc uznano, że medale poświęcone spółdzielczości mleczarskiej, umieszczono w rozdziale dotyczącym przemysłu rolno-spożywczego.

Medale prezentują bardzo różny poziom artystyczny i w większości ich autorstwo nie jest znane. Na uwagę zasługuje medal „Rolnicza spółdzielnia sadowniczo - warzywnicza PLEBANKA” autorstwa artystki rzeźbiarki Eweliny Szczech -Siwickiej, „Muzeum ruchu spółdzielczego w Polsce z siedzibą w Nałęczowie” autorstwa Stanisławy, Wątróbskiej, „75 lat Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska „ROLNIK” w Pniewach” - nieznanego artysty.

10. Przemysł rolno-spożywczy
Zbiór medali dotyczących przemysłu rolno-spożywczego otwiera medal nagrodowy Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - jeden z najładniejszych medali. Jego autorem jest Jerzy Nowakowski wybitny współczesny rzeźbiarz i medalier, którego prace wystawiane były na wielu wystawach krajowych i zagranicznych. Jego medale są ozdobą wielu muzeów i galerii. Dalsze medale dotyczą szczegółowych gałęzi przemysłu rolno-spożywczego;
cukrowniczego,
mleczarskiego,
zbożowego i paszowego
skórzanego,
spirytusowego i drożdżowego, browarniczego,
chłodniczego.
Przemysł cukrowniczy - doczekał się wielu medali w tym kilku autorstwa znanego współczesnego rzeźbiarza, medaliera szkoły warszawskiej Edwarda Łagowskiego.  Przedstawiany zbiór jest bogatszy w medale dotyczące mleczarstwa. Medale prezentują ponad 100 letni dorobek tej branży. Obok wartości dokumentacyjnej i historycznej przedstawiają wysoki poziom artystyczny. Niestety nie udało się dotychczas ustalić ich autorstwa. Na uwagę zasługują zwłaszcza medale: „ Spółdzielnia Mleczarska w Buku” i „ Za zasługi dla Spółdzielni Mleczarskiej w Elblągu”.
W branży skórzanej przedstawiono medale Stanisławy Wątróbskiej - Frindt i wspomnianego wyżej artysty Edwarda Łagowskiego. Na uwagę zasługują też medale: „Izba Bawełny w Gdyni” autorstwa znanego medaliera Wiktora Tołkina i „ 30 Lat Fabryki Żelatyny w Puławach” wykonany przez Jolantę Słomianowską znaną lubelską artystkę specjalizującą się w dziedzinie rzeźby i medalierstwa. Stosunkowo skromna liczba medali prezentowanych w katalogu nie odzwierciedla skali przemysłu przetwórczego i liczebności przedsiębiorstw do niego zaliczanych.

11. Przemysł i usługi
Dynamiczny postęp w rolnictwie był możliwy dzięki rozwojowi pozarolniczych gałęzi przemysłu, zainteresowanych poszukiwaniem rynku na swoje produkty. Zaopatrzenie rolnictwa
w nowoczesne urządzenia i maszyny sprowadziło rolę rolnika prawie wyłącznie do funkcji użytkownika. Złożoność dostarczonych mu maszyn i urządzeń doszła do poziomu, w którym ich instalacja, naprawa, serwisowanie musiały przejąć firmy specjalistyczne. W budownictwie wiejskim, zwłaszcza fermowym, wykonawstwo mogło być również realizowane przez odpowiednio przygotowane wyspecjalizowane przedsiębiorstwa.
Wykazana więź rolnictwa z przemysłem i usługami jest powodem, dla którego do katalogu włączono również medale przedsiębiorstw przemysłowych i usługowych pracujących na rzecz rolnictwa. Prezentowane są medale dotyczą zakładów zajmujących się:
produkcją ciągników i maszyn rolniczych,
projektowaniem i budownictwem rolniczym,
naprawą maszyn rolniczych,
handlem sprzętem rolniczym,
produkcją nawozów mineralnych,
handlem produktami rolniczymi.
Wiodącym zakładem pod względem liczby prezentujących go medali jak i pod względem powszechności produktu jest Zrzeszenie Przemysłu Ciągnikowego Ursus z zakładami filialnymi. Przedstawiono medale znanych medalierów Mennicy Państwowej: Stanisławy Wątróbskiej i Krystyna Jarnuszkiewicza oraz nieznanych wykonawców. Owocem pracy Stanisławy Wątrobskiej są również inne prezentowane tu medale: „Fabryka Maszyn Rolniczych Agromet UNIA Grudziądz”, „Rejonowe Przedsiębiorstwo Melioracyjne w Płocku”, „50 lat Szczecińskich Zakładów Nawozów Fosforowych „SUPERFOSFAT S.A”.
W zbiorze medali zamieszczono również medale takich artystów jak Zbigniew Piłkowski (100 lat Przędzalni Czesankowej „WEŁNOPOL” w Częstochowie), Janina Barcicka (Przedsiębiorstwo Mechanizacji Produkcji Zwierzęcej MEPROZET Lębork). Godne uwagi są też medale nieznanych artystów („100 lat warsztatu powoźniczego rodziny Bogajewiczów”, „100 lat przemysłu maszyn rolniczych Płock”, „70 lat Poznańskich Zakładów Nawozów Fosforowych”, „60 lat Zakładów Azotowych TARNÓW”, „SIBEC Animex”, „Wielkopolska Giełda Rolno- Ogrodnicza S.A. 1992”). Jako uzupełnienie zbioru przedstawiono odznakę: „Zasłużony dla Przemysłu Maszyn Spożywczych”.

12. Sport wiejski. Ludowe Zespoły Sportowe
Do 1939 roku działalność sportowa na wsi nie rozwijała się na tyle wyraźnie, aby mogła znaleźć odzwierciedlenie w sztuce medalierskiej. Dopiero w 1946 roku we wsi Czarnowąsy powstał pierwszy Ludowy Zespół Sportowy. Od tej pory organizacja ludowych zespołów rozwijała się pod patronatem Zarządu Głównego Związku ,,Samopomoc Chłopska”. Obecnie Ludowe Zespoły Sportowe chlubią się ponad 65 letnią działalnością i znaczącymi osiągnięciami sportowymi
a w szczególności upowszechnianiem sportu na wsi.
Zrzeszenie LZS gromadzi około 280 tys. członków w ponad 8 tys. jednostek. Organizuje corocznie ogromną liczbę imprez, w których uczestniczy ponad 6 mln. osób. Z tego Zrzeszenia wywodzi się cała plejada wybitnych, znanych w całym kraju sportowców jak: Adam Małysz, Ireneusz Paliński, Stanisław Szozda, Andrzej Grubba, Hubert Kostka i wielu innych.
Prezentowane w katalogu medale dotyczą imprez organizowanych cyklicznie np.:
ogólnopolskich ( centralnych) igrzysk LZS,
 młodzieżowych mistrzostw LZS,
igrzysk sportowych szkół rolniczych, leśnych i CRS,
igrzysk pracowników resortu rolnictwa ( gospodarki żywnościowej),
mistrzostw rolniczych spółdzielni pracowniczych,
ogólnopolskiego turnieju szachowego o złotą wieżę.
a także imprez wojewódzkich, lokalnych oraz  jubileuszy klubów sportowych LZS.
Pierwszym medalem prezentowanym w katalogu jest medal z 1964 roku emitowany z okazji Spartakiady Spółdzielczej LZS Mazowsze. Do tego czasu nagrodami dla zawodników były głównie puchary.  Kilka medali emitowanych przez Mennicę Państwową zostało wykonanych przez znanych twórców; Stanisławę Wątróbską, Mieczysława Naruszewicza, Tadeusza Tchórzewskiego, Sławomira Micka

Duża liczba imprez organizowanych w środowisku wiejskim przez Ludowe Zespoły Sportowe a w związku z tym i duża liczba emitowanych medali pozwala wyrazić przekonanie, że medale dotyczące kultury fizycznej wsi doczekają się wydania odrębnego katalogu z liczniejszym ich zbiorem.

13. Inne medale rolnicze

Rozdział ten grupuje medale, których treść nie mieściła się w tematyce wcześniejszych rozdziałów. W szczególności spotkamy tu medale ilustrujące rolniczy charakter niektórych regionów naszego kraju: Wielkopolski, Kurpi, Podlasia, Mazowsza, Białostocczyzny. Szczeble struktur terenowych; powiatów o wybitnie rolniczym charakterze, gmin oraz odznaki przedstawicieli społeczności wiejskich; wójtów, sołtysów. Na szczególną uwagę zasługuje tutaj odznaka wójta pochodząca z warsztatu brązowniczego braci Jana i Tadeusza Łopieńskich, oraz odznaka sołtysa datowana na 19 lutego 1864 r.
Odrębną grupę stanowią medale dotyczące procesów zachodzących w społeczności wiejskiej. Znaczącym dla warstwy chłopskiej stał się proces zniesienia pańszczyzny - niewoli całej wielkiej warstwy społecznej.
Błędy poprzednich okresów zostały wykorzystane przez władze zaborcze, które z jednej strony hamowały inicjatywy obywatelskie zmierzające do uwłaszczenia, aby jednocześnie zjednać sobie chłopów ukazem o uwłaszczeniu. Dwa bieguny tego problemu przedstawiają medale: „400 - setna ROCZNICA UWOLNIENIA PODDANYCH SWOICH” i „NA PAMIĄTKĘ UWŁASZCZENIA WŁOŚCIAN W KRÓLESTWIE POLSKIM 1864”.
 Inne medale tego rozdziału przedstawiają wiejskie sceny rodzajowe, zwierzęta, rośliny.

Są wyrazem zapatrzenia artystów w krajobrazy i tematy wiejskie, znajdujące zawsze wdzięcznych odbiorców. Na uwagę zasługuje tutaj zwłaszcza piękna plakieta nieznanego autora przedstawiająca wiejski kościółek. Wśród autorów prezentowanych medali są Józef Markiewicz - Nieszcz, Jerzy Jarnuszkiewicz, Barbara - Lis Romańczuk, Mieczysław Chojnacki i rosyjski medalier Kozin Nikołaj ( zm. 1867). 


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz